مسجد شیخ لطف الله اصفهان

شهر اصفهان یکی از مکان‌های تاریخی ایران محسوب می‌شود که دارای جاذبه‌های گردشگری زیادی است. هر ساله تعداد زیادی از گردشگران ایرانی و خارجی به شهر اصفهان سفر می‌کنند، تا بتوانند با فرهنگ و سنت ایرانی بیشتر آشنا شوند. بخش زیادی از مکان‌های تاریخی شهر اصفهان در نزدیکی بافت قدیم این شهر، یعنی در محدوده میدان نقش جهان واقع شده‌اند. یکی از این اماکن تاریخی با ارزش این شهر مسجد شیخ لطف الله است.

معرفی مسجد شیخ لطف الله

مسجد شیخ لطف الله یکی از بناهای تاریخی ایران است که ساخت آن به دوران حکومت پادشاهان صفوی بر می‌گردد.

شاه عباس صفوی با ساخت بناهای متعدد در اطراف میدان نقش جهان، تصمیم داشت تا در آنجا رونق اقتصادی ایجاد کند و در کنار آنها سعی کرد تا با توجه به مذهب اهالی شهر اصفهان، دو مسجد در کنار میدان نقش جهان ساخته شود. در حال حاضر دو مسجد با نام‌های مسجد شیخ لطف الله و مسجد امام اصفهان، به عنوان دو مکان تاریخی در شهر اصفهان شناخته می‌شوند.

این مسجد با داشتن معماری ویژه و خاص خود، تبدیل به یکی از بناهای تاریخی جذاب و دیدنی برای بازدیدکنندگان ایرانی و خارجی شده است.

مسجد شیخ لطف الله در دی ماه سال 1310 به عنوان یک بنای تاریخی، در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

تاریخچه

همانطور که در ابتدا به آن اشاره شد، ساخت مسجد شیخ لطف الله به دوران حکومت صفوی بر می‌گردد. گفته می‌شود زمانی که شاه عباس اول شهر اصفهان را به عنوان مقر حکومت خود انتخاب کرد، دستور ساخت بناهای متعددی را در این شهر صادر کرد، که برخی از آنها شامل ساخت میدان نقش جهان، ساخت مسجد امام، خیابان چهارباغ و مسجد شیخ لطف الله است که در حال حاضر همگی به عنوان امکان تاریخی شهر اصفهان شناخته می‌شوند.

محمدرضا اصفهانی، کسی بود که شاه عباس ساخت مسجد شیخ لطف الله اصفهان را به او سپرد. محمدرضا اصفهانی بنای این مسجد را به جای یک مسجد قدیمی حدود 18 سال بنا کرد. گفته می‌شود که معماری این بنا با توجه به نوع کاشی‌کاری‌هایی که در آن به کار رفته است، در نوع خودش بی‌نظیر است.

بر اساس شواهدی که از این مسجد به جا مانده است، این مسجد تنها برای استفاده خانواده شاه عباس بوده است و مردم عادی شهر اجازه ورود به آن را نداشته‌اند.

ساخت مسجد شیخ لطف الله در سال 998 شمسی به اتمام رسیده است و به نظر می‌رسد که شاه عباس اول تا پایان عمر خود، هر روز برای انجام عبادت به مسجد خانوادگی خود می‌رفته است.

چرا نام شیخ لطف الله برای این مسجد انتخاب شد؟

شیخ لطف الله یکی از علمای بزرگ در دین اسلام است که در ابتدای آغاز فعالیت‌های خود در شهر لبنان سکونت داشت، اما پس از دعوت شاه عباس اول از شیخ لطف الله، او به ایران آمد و پس از سکونت در شهر مشهد، به سمت قزوین حرکت کرد و تا مدت زیادی در کنار شاه عباس بود.

شاه عباس به دلیل انجام خدمات با ارزش توسط شیخ لطف الله، تصمیم گرفت تا نام او را بر روی مسجد خانوادگی خود بگذارد.

معماری

این بنای تاریخی با داشتن زیبایی و جذابیت در معماری خود توانسته است توجه بسیاری از معماران ایرانی و خارجی را به خود جلب کند. گفته می‌شود که در بسیاری از فضاهای مربوط به این مسجد سعی شده است تا نسبت طلایی به طور کامل رعایت شود.

ورودی مسجد شیخ لطف الله در بخش شرقی میدان نقش جهان قرار دارد و باعث شده تا بخش مرکزی میدان نقش جهان کاملا مشخص باشد و این همان نسبت طلایی است که در ورودی این بنا رعایت شده است.

دیوارهای اطراف مسجد، همگی با کاشی‌کاری‌های سنتی تزئین شده که زیبایی و جلوه آن را دوچندان کرده است.

بازدیدکنندگان پس از عبور از ورودی مسجد، به صحن آن می‌رسند که کف آن با سنگ مرمر، فرش شده است.

درب ورودی مسجد از جنس چوب درخت چنار ساخته شده است و به قدری مقاوم بوده که تاکنون همچنان پا برجاست. گفته می‌شود در حدود سال‌های 1316 تا 1318 یک حوض شش ضلعی در وسط مسجد قرار داشته، اما در زمان انجام بازسازی، این حوض از مسجد حذف شده است.

معمولا زمانی که بازدیدکنندگان وارد مسجد شیخ لطف الله می‌شوند، در دو نقطه توقف می‌کنند، یکی راه‌روی مسجد است و دیگری قسمت شبستان است. در راه‌روی مسجد، دیوارها با کاشی‌ها آبی تزئین شده‌اند که تا سقف ادامه دارند، همچنین شبستان نیز از جذابیت خاصی برخودار است، مانند زاویه تابش نور و تزئیناتی که بر روی دیوارها به چشم می‌خورند.

مسجد شیخ لطف الله، تنها مسجدی است که مناره ندارد که همین مورد نیز یکی دیگر از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن است. گفته می‌شود که در برخی از روایات، مناره نمادی از مرد است و شاه عباس با ساخت این بنا، تصمیم داشته تا مسجدی برای زنان بنا کند.

از دیگر ویژگی‌های معماری مسجد شیخ لطف الله رنگ گنبد آن است که معروف به رنگ نخودی است. معمولاً گنبد مساجد همگی به رنگ آبی و یا سبز هستند، اما گنبد این مسجد با کاشی‌های نخودی رنگ تزئین شده است.