قلعه رودخان در استان گیلان

مقدمه

در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهر فومن، در دل جنگل‌هایی مملو از درختان راش، ممرز، توسکا و بلوط، دژی مستحکم با حدود ۲٫۶ هکتار بر فراز ارتفاعات روستای رودخان خودنمایی می‌کند. بنایی بزرگ و استوار به نام قلعه رودخان.

کلمه رودخان مخفف رودخانه است و قلعه رودخان یعنی قلعه‌ای که در کنار رودخانه قرار دارد.

قلعه رودخان در استان گیلان نمونه برجسته یک قلعه کوهستانی است. از مشخصات قلعه‌های کوهستانی می‌توان به وجود دژ در بالای کوه و دارا بودن ۲ برج بزرگ در دو طرف درب ورودی و تعدادی برج‌های کوچک با فاصله‌های نامنظم و شیب تند که قلعه بر روی آن بنا شده، اشاره نمود.

این بنا به دلیل معماری بی‌نظیری که دارد در سال ۱۳۵۴ به ثبت ملی رسیده است.

مسیر قلعه رودخان

قلعه رودخان در محدوده دهستان گوراب‌پس از توابع بخش مرکزی فومن واقع شده است. گردشگران و علاقمندان به دیدن قلعه بعد از عبور از شهر فومن، وارد جاده آسفالته نفس‌گیر قلعه در جهت جنوب این شهر خواهند شد. بعد از گذشتن از روستاهای گشت، کردمحله، گشت رودخان، سیاه کش، گوراب پس، ملسکام، سعید آباد و قلعه رودخان، به روستای حیدرآلات می‌رسند و پس از عبور از این روستا، جاده را تا اراضی پارک جنگلی قلعه رودخان می‌پیمایند.

از روستای قلعه رودخان تا خود بنای قلعه رودخان طبیعت بسیار زیبا و چشم اندازهای زیادی وجود دارند و نوید یک منطقه بسیار خوش آب‌و‌هوا را به شما می‌دهند. وجود انواع اقامتگاه‌ها، آلاچیق‌ها و رستوران‌های بین راهی در این جاده، این امکان را به گردشگران می‌دهند تا از مسیر بیشتر لذت ببرند.

قلعه رودخان نزد اهالی منطقه

در نزد اهالی منطقه، این قلعه به نام قلعه رودخان یا قلعه هزار پله نیز معروف می‌باشد. نام این قلعه برگرفته از موقعیت جغرافیایی آن است که در کنار این بنای باشکوه رودخانه‌ای زیبا و خروشان در حال پایین آمدن از کوه است.

بر اساس کاوش‌هایی که در این بنا صورت گرفته است، تعداد ۹۳۵ پله در امتداد دیوارها و برج‌ها از زیر خاک بیرون کشیده شده است، به همین دلیل معروف به هزار پله می‌باشد. این قلعه همچنین ۵۲ برج و دیواری ۱۵۵۰ متری که از پستی و بلندی‌های کوه تبعیت کرده، زیبایی خاصی را به این منطقه بخشیده است.

بازارچه رودخان

در مسیری که تا بالای قلعه طی می‌کنید و در همین ورودی قلعه رودخان، منطقه‌ای مشابه یک بازارچه کوچک ساخته شده که از نظر ساختمان و معماری بسیار چشم نواز می‌باشد.

هر آنچه که شما در این سفر طولانی خود تا قله کوه نیاز دارید در این بازارچه فراهم شده است. پس می‌توانید لحظه‌ای در آنجا توقف کرده و یک چای تازه دم را بنوشید و همزمان از طبیعت بکر منطقه لذت ببرید. حالا زمان یک پیاده روی طولانی است.

ورودی قلعه

در ورودی قلعه رودخان بنایی بسیار شبیه به خود قلعه رودخان در بالای کوه، بازسازی شده است و این بنا برای بازدید افرادی ساخته شده که دوست دارند داخل این قلعه زیبا را ببینند اما به دلیل ناتوانی نمی‌توانند از این هزار پله بالا بروند. در این قلعه ساختگی عکس‌هایی از جای جای قلعه ثبت شده که به شما تصویر حقیقی از آن را خواهد داد.

رودخانه رودخان

همین طور از مسیری که برای صعود به قلعه ساخته شده بالا می‌روید، در کنار خود رودخانه‌ای زیبا را نظاره‌گر خواهید بود.

آب این رودخانه بسیار سفید و زلال است و از بالای کوه به سمت پایین، از لا‌به‌لای سنگ‌هایی که سبز رنگ می‌باشند (به دلیل خزه) هدایت می‌شود. صدای این رودخانه آنقدر بلند است که نمی‌گذارد شما به چیز دیگری به جز خودش گوش کنید.

بخش‌های قلعه

قلعه رودخان به دلیل بنا شدن بر روی دو قله، از سه بخش میانی، شرقی و غربی تشکیل شده است.

قسمت شرقی بر فراز تپه‌ای ۶۷۰ متری بنا شده و از لحاظ دفاعی به بهترین شکل ممکن ساخته شده است و توسط یک دروازه از سایر قسمت‌ها جدا می‌شود. این بنا دو طبقه‌ای بوده و دارای اتاق‌ها و راهروهای بسیاری می‌باشد. اتاق‌ها به صورت شش ضلعی ساخته شده اند. سقف این بنا مدور و از آجر ساخته شده است. حجره‌های این بنای زیبا رو به حیاط است که چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.

حیاط این سازه همچون فضایی عمومی در میان بنایی نیم‌دایره قرار گرفته و با پله‌های نفس‌گیری که در سمت راست آن قرار دارد، شما را به سمت دیگر قلعه هدایت خواهد کرد. با توجه به شکل ساخت و محل قرارگیری این بنا در مجموعه قلعه، احتمالاً محلی برای اسکان افسران ارشد نیز بوده است.

قسمت میانی که دروازه اصلی در آن قرار دارد، در پایین‌ترین سطح قلعه می‌باشد.

بخش غربی قلعه

مهم‌ترین سازه بخش غربی در فاصله ۲۰۰ متری دروازه ورودی قرار گرفته است. مقر حکمران یا شاه‌نشین قلعه در زمان‌های قدیم بوده است. این بنا از لحاظ شکل و ابعاد با سایر بخش‌های قلعه رودخان متفاوت است و در دو طبقه از آجر ساخته شده که متأسفانه قسمت‌های زیادی از آن تخریب شده است.

پس از عبور از ایوان دیگری با پله‌ای از طرفین آن به اتاق بالایی و انتهایی شاه‌نشین که از داخل به صورت هشت ضلعی بوده و از خارج قلعه نیم‌استوانه بزرگی را تشکیل می‌دهد منتهی می‌شود. این بنای بزرگ در مرتفع‌ترین قسمت قلعه واقع شده و به یقین روزگاری تزیینات زیبایی داشته است اما امروزه چیزی جز یک خرابه باقی نمانده است.

تصاویر