بازار تبریز بزرگترین بازار آجری سرپوشیده جهان

• 1400-12-19
• به روز شده در 19 اسفند 1400

ایران یکی از کشورهای دنیا است که بسیاری از شهرها و بازارهای آن مانند بازار تبریز دارای قدمتی تاریخی هستند، به همین دلیل برای گردشگران ایرانی و خارجی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از شهرهای تاریخی ایران که دارای بافت قدیمی بسیار زیادی است، شهر تبریز است. نام شهر تبریز در بسیاری از اسناد تاریخی ایران به چشم می‌خورد و به جرأت می‌توان گفت که بخش زیادی از اهمیت این شهر به بازار تبریز بر می‌گردد.

با بازار تبریز آشنا شوید

بازار تبریز بزرگترین بازار آجری سرپوشیده دنیا محسوب می‌شود، که دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی زیادی است. به همین دلیل این بازار بزرگ در فهرست آثار تاریخی یونسکو به ثبت رسیده است. همچنین بازار تبریز در سال 1354 به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد.

این بازار، قدیمی‌ترین بازار در خاورمیانه است.

این بازار یک بازار قدیمی و سنتی است که هیچ وقت کاربری آن تغییر نکرده است، زیرا به دلیل داشتن قدمت بسیار زیاد، سعی شده تا به همان شکل سنتی باقی بماند و بخشی از فرهنگ و سنت ایرانی را به دنیا معرفی کند.

از ویژگی‌های این بنای تاریخی با ارزش می‌توان به یک مجموعه بزرگ از بازار، مسجد و مدرسه اشاره کرد که همگی در یک محوطه واقع شده‌اند، اما چیزی که در نگاه نخست می‌تواند توجه گردشگران و بازدیدکنندگان را به خود جلب کند، سبک معماری بازار است. این بازار با داشتن حدود 5 هزار حجره و چندین بازار با نام‌های بازار امیر ابوالحسن، بازار حلاجان، بازار امیر، بازار حاج محمد حسین، راسته کهنه، تیمچه حاج صفرعلی، سرای حاج میرزا علی نقی، توانسته به شهرتی جهانی دست پیدا کند.

بازار تبریز نمایی بسیار ساده از جنس آجر دارد که گنبدها آن زیبایی این بنا را دوچندان کرده است.

در کل می‌توان گفت که بازار تبریز یک بنای آجری به هم پیوسته است که حدود یک کیلومتر مساحت دارد که در نوع خودش بی‌نظر است. در این کوچه‌های پُرپیچ و خم حدود 5 هزار حجره، 20 راسته، 25 تیمچه و 35 سرا، قرار دارد. همچنین در این مجموعه بناهای دیگری مانند حمام و کاروانسرا وجود دارد.

کسب و کار در بازار تبریز بیشتر به شکل سنتی است و بیشتر مغازه‌های این بازار در حوزه فرش، چرم، صنایع دستی، فروش کیف و کفش، عطاری و فروش ادویه‌جات فعالیت دارند.

می‌توان گفت زمانی که شما در این بازار قدم می‌زنید، می‌توانید به بخشی از تاریخی سفر کنید، جایی که هیچ خبری از دنیای مدرن نیست. البته به لحاظ نوع فعالیت، شباهت‌های بسیار زیادی میان بازار تبریز و بازار وکیل شیراز وجود دارد. عمده‌ترین شباهت این دو بازار، شکل سنتی و فعالیت سنتی آنها است.

تاریخچه بازار تبریز

متاسفانه تاریخ دقیقی از ساخت بازار بزرگ تبریز وجود ندارد، اما باستان شناسان ساخت آن را در حدود سده چهارم هجری تخمین زده‌اند. گفته می‌شود این بازار به دلیل قرار داشتن در مسیر ابریشم، میزبان بسیاری از بازرگانان جهان بوده، به همین دلیل بخشی از تاریخچه بازار تبریز در سایر کشورهای دنیا ثبت شده است.

گفته می‌شود که شهر تبریز به عنوان یک دروازه اصلی برای داد و ستد معرفی شده و به نوعی باعث ایجاد رونق اقتصادی از گذشته تاکنون بوده است.

بازسازی‌هایی که بر روی این بنای تاریخی صورت گرفته است، به دوران حکومت زندیه و قاجار بر می‌گردد، در واقع چیزی که امروز از بازار تبریز به چشم می‌خورد، حاصل بازسازی و تغییراتی است که در زمان حکومت زندیه و قاجار صورت گرفته است.

رونق بازار بزرگ تبریز و ارتباط آن با اروپا تا زمان حکومت قاجار ادامه داشت. گفته می‌شود که حدود 30 درصد از مراوداتی که ایران با اروپا داشته، از طریق این بازار تاریخی شهر تبریز انجام شده است.

اسناد به جا مانده از بازار تبریز نشان می‌دهد که در دوران حکومت عباس میرزا بود که سایر بخش‌های بازار، مانند تیمچه‌ها ساخته شدند. همچنین بناهای دیگری مانند مدرسه صادقیه، مسجد جامع و مدرسه حاج صفرعلی در محوطه بازار تبریز ساخته شد.

معماری بازار تبریز

بازار تبریز به لحاظ نمای بیرونی خود تفاوت چندانی با سایر بناهای تاریخی ندارد، اما از نظر نمای داخلی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است. داخل بازار با آجرهای قدیمی تزئین شده است. همین نمای آجری باعث شده تا حس مثبتی در بازدیدکنندگان ایجاد شود.

معماری این بنای تاریخی دارای ویژگی‌های بسیار زیادی است که یکی از مهم‌ترین آنها ضخامت زیاد دیوارهای آن است، که باعث گرم شدن فضای داخلی بازار می‌شود.

بر روی سقف بازار دریچه‌های وجود دارد که باعث می‌شود هوای گرم از آنها خارج شود. گفته می‌شود که این دریچه‌ها به شکلی ساخته شده‌اند که جریان هوا مسدود نشود و هوای درون بازار مطبوع بماند.

تیمچه های بازار تبریز

تیمچه به بخشی از بازار گفته می‌شود که تمام مغازه‌های آن در یک حوزه فعالیت دارند. به عنوان مثال تمام مغازه‌های یک تیمچه در زمینه فروش فرش فعالیت دارند.

طراحی تیمچه‌های بازار تبریز به شکلی است که نور در آن به اندازه کافی وجود دارد و در طول روز مغازه‌داران نیازی به روشن کردن لامپ در جلوی مغازه خود ندارند. همچنین تیمچه‌های بازار به شکل طولی طراحی و ساخته شده‌اند.

تیمچه‌های این بازار بخش منحصربه‌فرد دیگری دارند و آن این است که در سه طبقه ساخته شده‌اند.

تیمچه‌ها و سراهای این بازار به وسیله راسته‌ها به یکدیگر متصل شده‌اند.

تمام تیمچه‌ها، سراها و راسته‌ها دارای یک نام خاص هستند، که در زمان آدرس‌دهی کمک بسیار زیادی به بازدیدکنندگان می‌کند.