طاق بستان در کرمانشاه

معرفی

طاق بستان یکی از مکان‌های تاریخی کرمانشاه و مربوط به دوران حکومت ساسانیان است. طاق بستان در یک مکان طبیعی و کوهستانی واقع شده، و هر ساله میزبان تعداد زیادی گردشگر ایرانی و خارجی است. از جذابیت‌های این بنای تاریخی می‌توان به حجاری‌های موجود بر روی سنگ‌های طبیعی اشاره کرد که از عظمت و شکوهی ویژه‌ای برخوردار است. کوهی که طاق بستان در آن واقع شده با همین نام یعنی طاق بستان شناخته می‌شود.

طاق بستان در شمال غربی کرمانشاه قرار دارد و در گذشته حدود 9 کیلومتر از شهر فاصله داشت، اما با گسترش فضای شهری، این مکان تاریخی وارد شهر شد.

تاریخچه این بنای تاریخی نشان می‌دهد که این مکان در گذشته به دلیل داشتن آب و هوای بسیار عالی، تفریح‌گاه و شکارگاه پادشاهان ساسانی بوده است. از جمله مواردی که باعث ارزشمندی این مکان خوش آب و هوا شده، وجود دریاچه طاق بستان است.

جالب است بدانید که از طاق بستان در طول دوران‌های مختلف، با نام‌های دیگری یاد شده است. اغلب این نام‌ها توسط افراد شناخته شده، انتخاب شده‌اند. مثلاً شخصی با نام یاقوت هموی، این مکان را «قصر شیرین» نام‌گذاری کرده بود. همچنین شخص دیگری با نام ابن‌رسته با نام «شبديز» و شخص دیگری با نام حمدالله مستوفی از این مکان تاریخی با نام «طاق بسطام» یاد کرده‌اند. البته در میان مردم محلی نیز با نام‌های دیگری مانند «طاق بُسان» و «طاق وُسان» نیز شناخته می‌شود.

با تاریخچه طاق بستان آشنا شوید

در زمان حکومت ساسانیان، تخت جمشید تنها مقر فرمانروایی بود که پادشاهان تلاش می‌کردند تا تمام مکان‌ها و سنگ نوشته‌هایی که مربوط به سلسله فرمانروایی خودشان بود، در آن و یا در نزدیکی تخت جمشید قرار داشته باشد، اما زمانی که اردشیر دوم، یکی از پادشاهان ساسانی به فرمانروایی رسید، تصمیم گرفت تا بخشی از فعالیت‌های خود را به مکان‌های دیگری خارج تخت جمشید و استان فارس منتقل کند. در حدود سال‌های ۳۷۹ تا ۳۸۳ میلادی بود که اردشیر دوم از میان سایر بخش‌های ایران، منطقه طاق بستان را برای ساخت سنگ نگاره‌ها و کتیبه‌های مربوط به دوران حکومت ساسانیان انتخاب کرد.

همانطور که در ابتدا به آن اشاره شد، منطقه‌ای که این بنای تاریخی در آن واقع شده، از آب و هوای خوبی برخوردار است که شاید نخستین دلیل برای انتخاب آن برای ساخت یک مکان تاریخی و ماندگار بوده است. همچنین گفته می‌شود که این مکان نزدیک به مسیر جاده ابریشم (مکان عبور بازرگانان قاره آسیا) قرار داشته است.

با توجه به روایات مختلفی که در مورد این مجموعه وجود دارد، گفته می‌شود که حدود 13 قرن پیش پادشاهان ساسانی از این مکان به عنوان تفریح‌گاه شخصی خود استفاده می‌کردند. در روایتی دیگر نیز آمده است که طاق بستان زیارتگاه آناهیتا بوده است.

اهمیت و ارزش طاق بستان به چه دلیل است؟

بنای تاریخی طاق بستان، بخش بزرگی از تاریخ حکومت ساسانیان را در خود جای داده است. گفته می‌شود سنگ نگاره‌ها و کتیبه‌هایی موجود در این مکان تاریخی روایتگر داستان تاج‌گذاری اردشیر دوم، شاپور دوم، شاپور سوم و خسروپرویز بوده است.

کتیبه‌های سنگی موجود در این مکان نیز با زبان پهلوی، بخشی از اقدامات مربوط به دوران حکومت ساسانی را روایت می‌کنند و ارزش این مکان تاریخی را چند برابر کرده‌اند.

طاق بزرگ

طاق بزرگ، بزرگترین نقش برجسته موجود در منطقه طاق بستان است. این نقش برجسته با حدود 11 متر ارتفاع و 5/7 متر عرض از ظرافت ویژه‌ای در نمایش جزئیات برخودار است.

بازدیدکنندگان می‌توانند تصویر فرشته‌های بالدار، صحنه‌های مربوط به شکار حیوانات و پرندگان و درخت زندگی را مشاهده کنند. گفته می‌شود نقش‌های برجسته‌ای که بر روی طاق بزرگ وجود دارند، هویت مکان و هویت پادشاهان ساسانی را به خوبی به تصویر کشیده‌اند.

طاق کوچک

طاق کوچک از نمای خاص و ویژه‌ای برخودار است. این بخش از طاق بستان 3/5 متر ارتفاع و 9/5 متر عرض و حدود 8/3 متر عمق دارد. این فضا دارای سقفی قوس‌دار است که نمای آن را منحصربه‌فرد کرده است. در طاق کوچک دو کتیبه وجود دارند که متن‌های روی آنها به زبان پهلوی است. همچنین در بخش انتهایی طاق کوچک، تصویر دو انسان بر روی سنگ تراشیده شده و کتیبه‌ها در میان این دو نفر قرار گرفته‌اند.

باستان شناسان به دلیل وجود این دو کتیبه، ارزش طاق کوچک را بیشتر از طاق بزرگ می‌دانند.

در بخش‌های مختلف طاق بستان نقش‌ها و سنگ نگاره‌های مختلفی وجود دارند که هر کدام از آنها بخشی از تاریخ مربوط به دوران حکومت ساسانی را روایت می‌کنند اما از میان آنها طاق بزرگ و طاق کوچک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند.

متاسفانه در زمان حمله اعراب به ایران بخش‌های زیادی از این مکان تاریخی دچار آسیب شده است. گفته می‌شود که در محوطه داخلی طاق بستان فرشی وجود داشته که با جواهرات آن را تزیین کرده بودند اما در این حمله که توسط اعراب صورت گرفته است، آن را به عنوان غنیمت جنگی به سرقت برده‌اند. البته در دوران‌های دیگری از تاریخ آسیب‌های دیگری به این بنای با ارزش وارد شده که قابل بازسازی نبوده است.

موزه طاق بستان

از جذابیت‌های منطقه طاق بستان برای بازدیدکنندگان این است که در زمان بازدید از این مکان تاریخی ارزشمند، می‌توانند در موزه طاق بستان که در همان منطقه قرار دارد، از سایر بقایای تاریخی به جا مانده از این بنا دیدن کنند.