حمام وکیل شیراز

• 1400-02-29
• به روز شده در 29 اردیبهشت 1400

مقدمه حمام وکیل

در گذشته زندگی برای عموم مردم بسیار سخت بود زیرا بسیاری از امکاناتی که امروزه به سادگی در اختیار ما قرار دارند، وجود نداشت. یکی از مواردی که همیشه و در همه دوران‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده، بهداشت است. در گذشته در خانه‌ها چیزی به نام حمام وجود نداشت و افراد مختلف مجبور به استفاده از حمام‌های عمومی بودند.

در ایران حمام‌های قدیمی بسیار زیادی وجود دارند که امروزه تبدیل به موزه شده‌اند. البته حمام‌های عمومی بسیار زیادی هنوز هم در شهرهای مختلف ایران مشغول به کار هستند.

یکی از قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین حمام‌های تاریخی ایران، حمام وکیل است که در شهر زیبای شیراز قرار دارد. این حمام در حال حاضر تبدیل به موزه مردم شناسی شده است.

تاریخچه

در دوران حکومت کریم خان زند ایران پیشرفت‌های بسیار زیادی در زمینه‌های مختلف کرد و به این دلیل که شیراز در آن دوران پایتخت ایران بود، از امکانات منحصر به فردی برخوردار شد، که هنوز هم بخشی از آنها پابرجا است.

کریم خان زند بناها بزرگی از جمله مسجد وکیل، بازار وکیل و ارگ کریم خان را احداث کرد که تمام آنها به مجموعه زندیه تعلق دارند و با همین نام شناخته می‌شوند.

حمام وکیل شیراز یکی از بنای‌های قدیمی است که به دوره حکومت زندیه تعلق دارد. کریم خان زند در اواسط دهه ۱۷۶۰ میلادی دستور ساخت این حمام را صادر کرد.

در دوران حکومت پهلوی از این بنای تاریخی همچنان به عنوان حمام استفاده می‌شد، تا اینکه در زمان حکومت پهلوی دوم به دلیل تخریب بخش‌هایی از حمام وکیل در سال 1351 آن را تعطیل کردند و مرمت و بازسازی آن را به دست اداره باستان شناسی سپردند.

این حمام در زمان‌های مختلف نیز تغییر کاربری داده شده، به عنوان مثال پس انقلاب، آن را تبدیل به سفره‌خانه و رستوران کردند که متاسفانه این تغییر کاربری نیز آسیب‌های بسیار زیادی به این بنا وارد کرد.

در حال حاضر حمام وکیل تبدیل به موزه شده که در آن مجسمه‌های مردم قدیم شیراز وجود دارند.

معماری حمام وکیل

در زمان ساخت مجموعه زندیه، کریم خان زند از متخصصین خبره و مصالح درجه یک استفاده کرد. به همین دلیل این حمام را نیز مانند سایر بناهای متعلق به دوره حکومت زندیه دارای ویژگی‌های منحصر به فرد است.

زمانی که شما از یک درب کوچک وارد فضای اصلی حمام می‌شوید، از طریق یک راهرو می‌توانید به رختکن‌ها دسترسی داشته باشید. تمام راهروهای موجود در حمام، با هدف کنترل دما ساخته شده‌اند.

یکی از بخش‌های دیدنی و جذاب از نگاه بازدیدکنندگان، بینه حمام است که طراحی آن به شکل شش ضلعی است و بر روی دیوارهای آن نقش و نگارهای زیبای آهکی به چشم می‌خورد.

در ساخت این حمام به جای گچ از آهک استفاده شده زیرا فضای حمام مرطوب است و گچ نمی‌تواند مقاومت داشته باشد.

تزئینات آهکی حمام یکی از بخش‌های این بنا است که حتی در زمان حکومت قاجار نیز دست نخورده باقی ماند است. این تزئینات بسیار جذاب، داستان شیرین و فرهاد، حضرت اسماعیل و حضرت یوسف را نشان می‌دهند که نقال‌ها آنها را برای افراد حاضر در حمام نقل می‌کردند.