موزه آب یزد
مقدمه
موزه آب یکی از اماکن دیدنی در شهر یزد است. این موزه در نزدیکی میدان امیر چخماق و امامزاده شازده فاضل واقع شده و به نوعی می‌توان گفت یک اثر منحصر به فرد در ایران و جهان است. موزه آب یزد در سال 1379 شمسی فعالیت خود را آغاز کرد. هدف از ساخت این موزه، نمایش تلاش‌های چند صد ساله مردم یزد برای مدیریت مصرف آب در این منطقه خشک کویری ایران است.
گفته می‌شود که مردم یزد سعی کرده‌اند تا با استفاده از روش‌ها و راهکارهای هوشمندانه، به شکلی مصرف آب را مدیریت کنند که بتوانند هم از آن برای مصرف روزانه و هم برای کشاورزی استفاده کنند.
در موزه آب یزد سعی شده تا کاریز و یا همان قنات به شکلی به نمایش گذاشته شود که اهمیت آن برای ساکنین شهر یزد کاملا آشکار باشد.
همچنین در کنار چاه‌هایی که در این موزه به صورت نمادین ساخته شده‌اند، یک مجسمه از مقنی‌های قدیمی و یا همان چاه کن‌ها نیز قرار داده شده است.
بخش اسناد و مدارک
یکی از بخش‌های جذاب در موزه آب یزد، بخش اسناد و مدارک است که میزان اهمیت آب را در این شهر نشان می‌دهند. به عنوان مثال مدارکی در این بخش وجود دارند که مربوط به میزان سهمیه مصرف آب در هر خانه است.
در گذشته و به خصوص در شهر یزد به قدری آب ارزشمند بوده که حتی برخی از افراد سهمیه خود را وقف می‌کردند و یا اینکه آب را به عنوان بخشی از مهریه ثبت می‌کردند.
ظروف قدیمی
در این موزه ظروف بسیار قدیمی نگهداری می‌شوند که همگی برای حمل و مصرف آب بوده‌اند. به عنوان مثال انواع ظروف سفالی مانند کوزه، ظروف فلزی و ظروف شیشه‌ای نیز در این موزه قرار دارند.
خانه کلاهدوزها میزبان موزه آب یزد
موزه آب یزد در یک خانه بسیار قدیمی و سنتی با مساحت 720 مترمربع در سال 1266 هجری شمسی بنا شده است. این خانه متعلق به یکی از بازرگانان شهر یزد به نام سید علی اکبر کلاهدوز است.
در این خانه دو رشته قنات بسیار معروف در شهر یزد به نام زارچ و رحیم‌آباد عبور کرده است که هنوز هم قنات 2000 ساله زارچ با طول 75 کیلومتر در زیر حیاط این عمارت در جریان است. این دو قنات به قدری برای شهر یزد ارزشمند بوده که تصمیم گرفته‌اند تا خانه سید علی اکبر کلاهدوز را به عنوان موزه آب انتخاب کنند.
این بنا یک هنر معماری جالب است که از پنج سطح تشکیل شده است:
سطح اول
از سطح اول که پایین‌ترین طبقه است، از دو انشعاب کاریز رحیم‌آباد و زارچ می‌گذرد که یکی از این دو قنات، هنوز فعال است.
سطح دوم
سطح دوم در عمق ۱۰ متری از زمین قرار دارد و فضای آن حالت هشت ضلعی دارد که به خاطر داشتن دمای ثابت و فضای مطلوب، محل خوبی برای نگهداری خوراکی‌ها است. در این سطح حوضی قرار دارد که با گذر آب از آن همیشه هوای خنک و خوبی دارد.
سطح سوم
سطح سوم شامل طبقه زیر زمین است که چندین اتاق و دالان‌های مرتبط دارد و بیشتر روزهای گرم تابستان، اهالی خانه در آن سکونت داشتند.
سطح چهارم
سطح چهارم هم مرتبه همکف است که آن هم دارای اتاق‌های پنج دری تالار، اتاق ارسی، آشپزخانه و محل زندگی خدمتکاران خانه بوده است.
سطح پنجم
طبقه پنجم، پشت بام خانه است.
موزه آب یزد در کجا واقع شده است؟
موزه آب یزد در نزدیکی میدان امیر چخماق واقع شده است. از آنجا میدان امیر چخماق یکی از مکان‌های معروف و شناخته شده در شهر یزد است، به سادگی می‌توان از طریق وسیله نقلیه عمومی و یا خودرو شخصی به سمت موزه یزد حرکت کرد.