باغ ارم شیراز

• 1395-08-29
• به روز شده در 8 بهمن 1400

معرفی

استان فارس و شهر شیراز را می‌توان به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری ایران معرفی کرد که دارای اماکن تاریخی و طبیعی بسیار زیادی است. همچنین شهر شیراز باغ‌های بسیار زیادی دارد که تمام آنها دارای تاریخچه‌ای جذاب و گسترده هستند. یکی از باغ‌های شناخته شده در شیراز باغ ارم است که بازدید از آن می‌تواند برای تمام گردشگران ایرانی و چه خارجی بسیار جذاب است.

این باغ در یکی از مرتفع‌ترین مناطق شیراز قرار دارد و وجود این باغ باعث شده تا مناطق اطراف آن نیز از آب و هوای مطبوعی برخوردار باشند.

این باغ ارزشمند و زیبا در سال 1390 در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است و امروز به عنوان یکی از افتخارات ایران از این بنای باشکوه یاد می‌شود.

توصیه می‌شود گردشگرانی که به شهر زیبای شیراز سفر می‌کنند، بازدید از باغ ارم را در برنامه سفر خود قرار دهند.

با باغ ارم شیراز آشنا شوید

باغ ارم شیراز یکی از باغ‌های ایرانی محسوب می‌شود که البته قدمت دقیق آن مشخص نیست. باستان شناسان بر اساس شواهد موجود، احتمال داده‌اند که قدمت این باغ زیبا به حدود قرن‌های 10 و 11 بر می‌گردد. گفته می‌شود که احتمالا ساخت این باغ و بنای آن مربوط به دوران حکومت سلجوقیان است. وجود برخی از اشعار حافظ در این بنای تاریخی کمک کرده است تا باستان‌شناسان بتوانند به بخشی از تاریخچه آن دست پیدا کنند.

در بخشی از تاریخچه باغ ارم آمده است در زمان حکومت صفویان، این باغ دوباره آباد و تغییرات مثبتی در آن ایجاد شد. گفته می‌شود که این تغییرات به دلیل حضور مهمانان خارجی در ایران اتفاق افتاد.

در نهایت نیز این باغ به عنوان مقر حکومت پادشاهان زندیه انتخاب شد و بنای باشکوهی نیز در آن ساختند، که این بنا امروز تبدیل به یکی از نمادها فرهنگ و اصالت ایران است.

باغ ارم در حدود سال‌های 1345 تا 1350 در اختیار همسر محمدرضا پهلوی، شاه ایران قرار داده شد. که در طی این سال‌ها تغییرات زیادی در آن صورت گرفت. به عنوان مثال دیوارهای اطراف باغ را تخریب و به جای آن از نرده‌های فلزی استفاده کردند. همچنین بسیاری از مکان‌های باغ نیز که دچار فرسایش و تخریب شده بود، مجددا بازسازی شد.

گفته می‌شود که فرح پهلوی، همسر شاه ایران، در نهایت مدیریت باغ ارم را در اختیار دانشگاه شیراز قرار داد.

معماری باغ ارم شیراز

مساحت این باغ حدود 110 هزار متر مربع است و اغلب درختان موجود در آن، درخت نارنج است. همچنین دارای درختان سرو بسیار بلندی است که جذابیت آن را دو چندان کرده است.

گفته می‌شود که در گذشته اطراف این باغ که به شکل مستطیل بوده است، با دیوارهای گلی پوشیده شده بود اما در نهایت پس از تغییراتی که در باغ ایجاد شد، دیوارهای گِلی تخریب و به جای آن از نرده‌های فلزی استفاده شد. به این دلیل که باغ در یک منطقه شیبدار واقع شده بود، در زمان ساخت آن معماران ایرانی با ساخت پله‌های متعدد در بخش‌های مختلف باغ سعی کرده‌اند تا شیب آن را از بین ببرند.

در حال حاضر زمانی که بازدیدکنندگان وارد باغ می‌شوند، با وجود پله‌هایی که در بخش‌های خاصی از باغ وجود دارد، متوجه شیب آن نخواهند شد.

عمارت اصلی باغ ارم را در بخش غربی آن می‌توان مشاهده کرد. این عمارت که دارای اندرونی نیز هست، در بالاترین نقطه از فضای باغ بنا شده است.

در رو به روی عمارت باغ ارم، یک استخر زیبا وجود دارد که مساحت آن حدود 335 متر و ارتفاع آن نیم متر است که محیط آن را هجده قطعه سنگ بزرگ و یکپارچه تشکیل داده است. وجود این استخر نیز یکی از مواردی است که می‌تواند توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب کند.

زمانی که کار بازسازی استخر به پایان رسید، کمی عمق آن کمتر شد اما در حال حاضر در چهار گوشه استخر 4 درخت نخل بزرگ وجود دارد که انعکاس تصویر آنها در آب استخر، تصویر بسیار زیبا می‌سازد.

عمارت اصلی باغ ارم شیراز

عمارت باغ ارم را می‌توان به عنوان یکی از نمادهای فرهنگ و معماری ایرانی معرفی کرد. برای رسیدن به عمارت باید طول باغ را طی کنید سپس در بخش غربی باغ، عمارت را مشاهده خواهید کرد. البته با گذشت زمان و اضافه شدن زمین‌های اطراف به باغ ارم، ساختمان نیز کمی مایل به وسط باغ شد و دیگر نمی‌توان گفت که به طور کامل در سمت غرب واقع شده است.

عمارت باغ، دارای یک سقف شیروانی و پنجره‌های آن به شکل مشبک است و دیوارهای آن نیز دارای گچبری، منبت‌کاری و کاشی‌کاری‌های بسیار زیبایی است.

این بنا معماری مربوط به دوران قاجار، صفویه و زندیه را در خود جای داده است. در اطراف پنجره‌ها نیز می‌توان نقوشی از سربازان هخامنشی را نیز مشاهده کرد که بسیار زیبا و جذاب است.

این عمارت زیبا دارای ستون‌های بسیار بلندی است که از استحکام و مقاومت بسیار بالایی برخوردار است، به نحوی که بخش زیادی از وزن عمارت را بعد از گذشت سال‌ها هنوز هم تحمل می‌کند.

در جلوی ایوان ساختمان اصلی، دو ستون سنگی یکپارچه بلند وجود دارند و سرستون‌ها به طرز ماهرانه‌ای تراشیده شده‌اند. نقش سر ستون‌ها را تصویر مردانی با لباس‌های دوره قاجاریه و گل و بوته‌هایی به طور قرینه تشکیل می‌دهند.

گفته می‌شود که درب‌های این بنا از چوب ساج ساخته شده‌اند. به دلیل کیفیت و استحکام بالای این نوع از چوب، تمام درب‌های بنای باغ ارم پس از گذشت سال‌های طولانی، هنوز هم سالم و بسیار زیبا هستند.

طبقه زیرین عمارت

طبقه زیرین که هم سطح زمین است دارای یک تالار اصلی به نام حوضخانه است. دو طرف این حوضخانه دو راهرو وجود دارد و در انتهای هر دو راهرو، پله‌هایی برای رفتن به طبقه بالا ساخته شده است. در دو طرف راهروها دو سالن بزرگ وجود دارد. در کنار سالن ضلع جنوبی، آشپزخانه بزرگی وجود دارد.

کف سالن‌های طبقه پائین عمارت، هم سطح زمین است. تالار اصلی واقع در طبقه پائین را که به حوضخانه معروف است، برای استراحت در روزهای گرم تابستان ایجاد شده‌اند. این تالار دارای آب نمایی است و آب‌راهی از وسط آن می‌گذرد و سپس به حوض بزرگی در جلو عمارت وصل می‌شود.

سقف حوضخانه با کاشی‌های معرق و هفت رنگ پوشیده شده که تصاویر زیبایی از شکارگاه‌ها و مناظر طبیعت و داستان خسرو و شیرین و نقش‌های دیگر را در بر دارد.

طبقه دوم عمارت باغ ارم

در طبقه دوم ایوانی بزرگ با دو ستون بلند وجود دارد. در پشت این ایوان یک سالن بزرگ وجود دارد و در قسمت‌های کناری این سالن، دو راهرو وجود دارد و چهار طاق نیز در طرفین راهروها است.

در دو طرف ایوان بزرگ، دو ایوان کوچک رو به مشرق قرار دارند. این ایوان‌ها هر کدام دو ستون سنگی یکپارچه دارند. انتهای شمالی و جنوبی عمارت نیز دو راهرو وجود دارد.

طبقه سوم عمارت باغ ارم

در وسط طبقه سوم، یک سالن بزرگ مانند سالن طبقه دوم وجود دارد که پنجره‌های آن به ایوان اصلی باز می‌شود و در دو طرف این سالن، دو راهرو است. در کنار راهرو ضلع شمالی عمارت، دو اتاق و در کنار راهرو ضلع جنوبی، یک اتاق و یک سالن بزرگ وجود دارد. دو ایوان نیز در دو طرف همانند ایوان‌های طبقه دوم و درست بالای آنها قرار دارد.

سقف دو سالن طبقه سوم که با تیرهای چوبی و تخته‌های منظم پوشیده شده، دارای نقاشی‌های زیبا و بسیار نفیسی است. در این نقاشی‌ها، گل و بوته و طرح های اسلیمی و تابلوهای متعدد از شکارگاه‌ها و چهره زنان وجود دارد. این نقاشی‌ها شباهت زیادی به نقاشی‌های سقف ایوان و اتاق‌های عمارت نارنجستان قوام دارند.

موزه سنگ و گوهر دریای نور

در حال حاضر باغ ارم دارای بخش‌های مختلفی است که گردشگران می‌توانند علاوه بر بازدید از محوطه باغ و عمارت آن از سایر بخش‌های نیز دیدن کنند.

موزه سنگ و گوهر دریای نور، یکی از بخش‌های این باغ است که در سال 1390 راه‌اندازی شد.

در این موزه نمونه بسیاری از سنگ‌های قیمتی موجود در ایران و جهان، نگهداری می‌شود. این موزه می‌تواند برای افرادی که به سنگ‌های قیمتی علاقه‌مند هستند، بسیار جذاب باشد.

گذرگاه و فضای این باغ

در این باغ درختان زیادی وجود دارند که به نوعی می‌توان گفت که یک موزه گیاه‌شناسی است که زیر مجموعه‌ای از دانشگاه شیراز محسوب می‌شود. جوی‌های آبی از وسط این باغ عبور کرده‌اند که در اطراف آنها درختان زیادی وجود دارند.

معمولا یکی از جذابیت‌های باغ ارم برای گردشگران، قدم زدن در گذرگاه‌های باغ است که در مسیری سرسبز می‌توانند حرکت کنند. معمولا بهترین فصل برای قدم زدن در این باغ فصل بهار است. زمانی که درخت‌های نارنج شکوفه دارند و بوی بهار نارنج در فضای باغ می‌پیچد.

خیابان ارم نیز از جذابیت ویژه‌ای برخودار است و می‌توان آن را به عنوان یکی از گذرگاه‌های باغ ارم معرفی کرد. در این خیابان شبها برخی از خوراکی‌ها به فروش می‌رسند.

گیاهانی که در این باغ وجود دارند، در 10 گروه دسته‌بندی شده‌اند:

• درختچه‌های زینتی (درختانی با گل‌های خاص)
• درختچه‌های زینتی (درختانی با برگ‌های خاص)
• گل‌های مقاوم به سرما
• گل‌های حساس به سرما
• گل‌های پیازدار
• بوته‌های کوچک با گل‌های دائمی
• گیاهان پوششی و رونده
• گیاهان رونده یک ساله رونده و پوششی
• گل‌های گلخانه‌ای و آپارتمانی
• گل‌های حصاری

تصاویر باغ ارم شیراز